|
Шунинг учун салам дуруст бўладиган нарса нассда кўрсатилган бўлиши керак. Нассга мурожаат қиладиган бўлсак салам кайл ва вазн билан ўлчанадиган ҳамда санаб олинадиган барча нарсада жоиз эканини кўрамиз. Кайл ва вазн билан ўлчанадиган нарсада саламнинг жоизлиги Ибн Аббос ривоят қилган ҳадис билан собит бўлган. Росулуллоҳ с.а.в. дедилар:
«مَنْ أَسْلَفَ فِي تَمْرٍ فَلْيُسْلِفْ فِي ثَمَنٍ مَعْلُومٍ وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ»
«Ким хурмода салаф қилса маълум нархда ва маълум вазнда маълум муддатга салаф қилсин». Ибн Аббоснинг бошқа ривоятида бундай дейилган: Росулуллоҳ с.а.в. дедилар:
«مَنْ أَسْلَفَ فِي شَيْءٍ فَفِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ»
«Ким бир нарсани салаф савдо қилса, маълум ўлчов, маълум вазн билан маълум муддатга салаф қилсин». Бухорий ривояти. Бу эса салам қилинадиган мол кайл ва вазн билан ўлчанадиган нарса жумласидан бўлишига далилдир. Энди саламнинг саналадиган барча нарсада жоизлигига келсак, масалан таомда салам жоизлигига ижмо қилинган. Бу ижмони Ибн Мунзир нақл қилган. Бухорий ривоят қилиб деди: бизга Шўъба ҳадис ривоят қилди: менга Муҳаммад ёки Абдуллоҳ ибн Абу Мужолид хабар берди: «Абдуллоҳ ибн Шаддод ибн Ҳод ва Абу Бурда салам ҳақида ихтилоф қилиб, тортишиб қолиб мени Ибн Абу Авфо р.а.нинг олдига юборишди. Мен ундан бу ҳақда сўраган эдим у бундай деди: биз Росулуллоҳ с.а.в., Абу Бакр ва Умар даврида буғдой, арпа, майиз, хурмода салаф қилар эдик». Бу ҳадис таомда салам жоизлигига далолат қиляпти. Таом кайл билан ёки вазн билан ёки саноқ билан ўлчаб олинади. Таом қабз қилиб олиш шарт қилинган нарсалар жумласидан бўлгани учун қабз қилиш унга тааллуқли бўлганидек ва агар таом кайл ёки вазнда ёки саноқда ортиқ қилиб олинадиган бўлса рибо бўлиб қолгани учун рибо шу ортиқ қилиб олишга тааллуқли бўлганидек бу ҳукм, яъни саламнинг жоизлиги ҳам таом ўлчанадиган кайл, вазн ёки саноқнинг барчасига тааллуқлидир. Таом кайл, вазн ёки саноқ билан ўлчангани учун ҳам салам унга тааллуқли бўлди. Ҳадисда саламнинг кайл ва вазн билан ўлчанадиган нарсада жоизлиги айтилиб, саноқ билан ўлчанадиган нарсада жоизлиги айтилмаган бўлса-да, таомда саламнинг жоизлигига ижмо қилингани саналадиган нарсани ҳам салам қилиш жоиз бўладиган нарсалар жумласига кирувчи қилиб қўяди.
367-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434